AFRİKA KITASI’NDA ÇEVRE PROBLEMLERİ

Mustafa EFE

Afrika kıtası dünyada en fazla biyolojik çeşitliliğin bulunduğu bir kıtadır. Kıtanın kuzeyinde Akdeniz, doğusunda Hint Okyanusu Batısında Atlas okyanusu ile soğuk ve sıcak su akıntılarıyla  

Afrika Kıtasında Kongo Havzası haricindeki bölgelerdeki ormanlık alanlar çok ciddi şekilde zarara uğramıştır. Ormanlık sahaların zarara uğramasının sebepleri çok olmaklar birlikte en önemlisi kereste kaçakçılığıdır.

Afrika kıtasında 520 milyon hektarlık bir ormanlık alan bulunmaktadır. Ve bu günden güne erimektedir.

Batı Afrika’nın orman sahalarının yüzde 90’ı kaybolmuştur.

1980-1995 yılları arasında Kongo Havzasında 1,1 milyon hektar ormanlık arazi yok edilmiştir.

Afrika kıtasında kesilen 35 ağaca karşılık sadece 1 ağaç dikilmektedir.

Gabon’da 1957’den bu yana ormanlarının üçte ikisi kesilmiştir.

Afrika Kıtasında sadece Kongo-Kinşasa ve Kongo Brazzaville’de dokunulmamış doğal orman bölgeleri kalmıştır.

Afrika kıtasındaki ormanlık bölgelerin çoğunluğu tropik orman bölgelerindedir. Tropik orman bölgeleri ve yağmur ormanları dünyanın ekosisteminin ve bitki çeşitliliğinin koruyucu bölgeleridir. Bundan dolayı da Afrika kıtasında yıldan yıla aratan kuraklık ve dengesiz yağmurlar sonucu meydana gelen sellerin artmasının sebeplerinden biri de bu ormanların yok edilmesi ve bitki çeşitliliğinin azalmasıdır.

Afrika Kıtası sosyo-kültürel anlamda çeşitli olduğu gibi canlılar açısından da çeşitlidir. 280’den fazla dilin bulunduğu Kamerun’da 8000’den fazla bitki ve Afrika kıtasının kuş ve memeli hayvanlarının yarıdan fazlası da bulunmaktadır.

Ormanların yok edilmesinin sebeplerinden biri de etanol / bio-yakıt üretimi için bu bölgelerde ekilebilir alanlar açmak içindir.

Afrika kıtasında ticari çiftçilik arttıkça orman alanları daralmaktadır. Özellikle Avrupalı büyük firmalar çok geniş arazilerde tarım yapmak için ormanları yok etmektedirler.

Endüstrileşme ve şehirleşmeler de ormanların yok edilmesinde etkenlerdir.

İnsanların günlük ihtiyaçları için de odunu yakıt olarak kullanmaları da ormanların yok olmasında önemli sebeplerden biridir.

Afrika kıtasındaki yoksulluk da ormanların yok olmasındaki sebeplerden biridir. İnsanlar açlık ve yoklukla karşı karşıya kalınca para kazanmak için ormanlardan kereste kesip onları satıyorlar.

Afrika kıtasında Sahra bölgesinde Sahra çölünün her yıl genişlediği bildirilmektedir.

Sahra civarındaki bölgelerde Afrika ormanlarının sadece yüzde 82i bulunmaktadır.

Su kaynakları gittikçe tükenmekte veya kurumaktadır. Örneğin Çad Gölü’nün 1973’te çekilmiş uydu fotoğrafıyla bugünkünü karşılaştırdığımız zaman gölün gittikçe daraldığını görmekteyiz.

Somali’de gittikçe yaygınlaşan “katil ağaç” diye adlandırılan ağaç cinsi ile ilgili önlemler alınmalıdır. Bu ağaç cinsi Somali’de olmayan bir ağaçtı. Somali’de 10 milyon civarında çöllerde dolaşan deve bulunmaktadır. Bu develerin yoğun oldukları bölgelere havadan çuvallarla tohumlar atılmış patlayan çuvallardan çıkan tohumları da develer yemiştir. Develerin gübre olarak toprağa bıraktıklarından da bu ağaç cinsi ortaya çıkmıştır. Bu tohumun topraktan bitebilmesi için bu işlemden geçmesi gerekiyormuş. Bu ağaç cinsi Doğu Afrika’da Afrika kıtasının içine doğru gittikçe yayılmaktadır. Bu ağaç cinsi kendinden başka hiçbir bitkiye hayat hakkı tanımamakta ve bulunduğu yerlerde çok ciddi şekilde su çekmektedir.

Afrika ülkelerinde ormanların korunması ve desteklenmesi ile ilgili farklı programlar bulunmaktadır. Örneğin Burkina Faso’da korumaya alınmış bölgeler bulunmakta ve Forest Investment Programme uygulanmaktadır.

Senegal 1990 yılından bu yana ormanlarının 875,000 hektarlık bölümünü ki yüzde 10’una tekabül etmektedir kaybetti. Senegal’in ormanlarının sadece yüzde 11’i koruma altındadır. Koruma desteği verilebilir.

Nijer 1990-2010 yılları arasında ormanlarının yüzde 38’ine tekabül eden 741,000 hektarlık ormanlık alanı kaybetmiştir. Nijer dünyanın en fakir ülkeleri arasında sayılmaktadır. Halbuki Nijer’in fakirliği yokluğundan değil varolan kaynakların kullanılamamasındandır. Sık sık kuraklık ve açlıktan ölümlerle karşı karşıya kalmaktadır. Nijer’de Fransa’nın işlettiği uranyum madenlerinin bulunduğu Agadez bölgesi ağır radyasyon altındadır. İnanılmaz sayıda özürlü doğumlar meydana gelmektedir.

Moritanya 1990-2010 yılları arasında ormanlarının yüzde 41’ine tekabül eden 173,000 hektar ormanlık alanını kaybetmiştir.

 Sudan 1990-2010 yılları arasında ormanlarının yüzde 10’una tekabül eden 6,432,000 hektar ormanlık arazisini kaybetmiştir.

Afrika’da çevre problemleri basit bir şekilde küresel ısınma, kirlilik ve ormanların yok edilmesi değil sistematik bir yeni sömürgecilik metodu ile sömürme ve bunun da çevreye ve insanlara etkisi olarak görülmelidir.